Naar een langleven-model

Gemiddeld genomen worden we steeds ouder. We zullen dus ook langer moeten werken. Misschien moeten we naar een systeem dat toelaat om 45 arbeidsjaren te spreiden over een langere loopbaan? Dat kan helpen tegen het stijgend aantal langdurig afwezigen door burn-out en depressie.​

Levensverzekeraar NN pleit opnieuw voor een langleven-model. NN - met 1,1 miljoen klanten in 11 landen - bouwt zijn expertise inzake geluk uit via een NN-leerstoel aan de UGent over wat de Belg gelukkig maakt.

Geen goede balans

NN gaat uit van de vaststelling dat het mentaal niet zo goed gaat met de Belgische werkenden. Het aantal patiënten met een burn-out of een depressie stijgt al enkele jaren fors (46%).

Vooral de balans tussen werk en privéleven blijkt niet zo evident. Het Internationaal Langleven Onderzoek van NN toont aan dat amper 67% van de werkenden daarin een goed evenwicht heeft gevonden. Daarmee liggen we ver achter op landen zoals Nederland (82%) en Spanje (79%).

Bovendien zegt 42% van de actieve Belgen onvoldoende tijd te kunnen vrijmaken voor wat ze echt belangrijk vinden in hun leven. Spaanse (29%) of Nederlandse (22%) werkenden doen het ook hier significant beter.2

Het langleven-model als oplossing

NN pleit voor een zogenaamd langleven-model. Dat geeft de keuze om 45 arbeidsjaren te spreiden over een langere periode en tot na de pensioenleeftijd actief te blijven, in ruil voor meer flexibiliteit op jongere leeftijd.

Zo zou je bijvoorbeeld kunnen kiezen voor een sabbatical of loopbaanonderbreking in het midden van je carrière en in ruil iets later met pensioen gaan. Dit geeft mensen de mogelijkheid om op een evenwichtige en veilige manier keuzes te maken in het belang van hun gezondheid en die van hun naasten. Ook de overheid wint hierbij, omdat mensen langer actief en gezond blijven.

“Het klassieke model waarin studeren, werken en pensioen elkaar opvolgen, is voor velen achterhaald”, zo denkt Bart Chiau, senior expert bij NN en professor aan de faculteit economie aan Universiteit Gent. Hij gaat ervan uit dat mensen langer leven en het dan ook niet erg vinden om langer te werken, “als dit betekent dat ze hun carrière meer kunnen spreiden en meer aandacht kunnen schenken aan de zaken die voor hen belangrijk zijn.” Bart Chiau ziet bij zowel zelfstandigen als werknemers “een duidelijk pleidooi om anders te kijken naar de loopbaan en de pensioenleeftijd.”

Wat met zelfstandigen? 

Zelfstandigen hebben over het algemeen een langere loopbaan dan werknemers. Ruim 80 procent van hen werkt vandaag al tot zijn 65ste of langer, terwijl het bij werknemers om 57 procent gaat en bij ambtenaren zelfs maar om 19 procent.3 Dit betekent niet dat zij geen nood hebben aan regelmatige preventieve loopbaanonderbrekingen. Maar liefst 60 procent van de zelfstandigen wil zijn carrière namelijk anders inrichten en beter gebruikmaken van de extra tijd die de toegenomen levensverwachting biedt. Voor hen ziet NN een oplossing in het opgebouwde kapitaal in het aanvullend pensioen. Dat zou gebruikt kunnen worden om loopbaanpauzes te financieren.

“Het is vandaag al mogelijk om een voorschot van je pensioenplan te nemen voor een investering in onroerend goed. We stellen voor dit te verruimen naar loopbaanpauzes. Dit zal een zelfstandige energie geven om weer vele jaren voluit te gaan. Deze strategische aanpak is gunstiger dan onverwacht uitvallen door een burn-out en is ook voordeliger voor de overheid”, zegt Bart Chiau.

Nood aan nieuw wettelijk kader

Om het langleven-model en de bijhorende flexibiliteit tot werkelijkheid te maken, zijn er een aantal ingrepen nodig door de overheid. Zo zou de wetgever in de eerste plaats het wettelijke kader rond de opbouw van pensioenrechten moeten aanpassen.

“Het huidige pensioensysteem laat weinig ruimte voor flexibiliteit”, zegt Colin Sanders, onderzoeker aan de Universiteit Hasselt en partner bij onderzoeks- en adviesbureau Indiville. “De wetgever moet het daarom eerst mogelijk maken om ook na de wettelijke pensioenleeftijd pensioenrechten opte bouwen en aanvullend pensioensparen ook na de wettelijke pensioenleeftijd mogelijk te maken. Een andere optie kan zijn om alleen te kijken naar effectief gewerkte jaren. Zo verander je een beleid dat gericht is op vergrijzing in een beleid dat elke levensfase wil optimaliseren.”