Een update voor de discriminatiewetgeving

De wet van 5 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie voorziet dat het Parlement om de vijf jaar de toepassing en de doeltreffendheid van de discriminatiewetgeving evalueert. In het kader van deze vijfjaarlijkse cyclus heeft het Parlement op 22 juni 2023 het wetsvoorstel houdende wijziging van de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden, van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie en van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen goedgekeurd.

Zoals al blijkt uit de titel van het wetsvoorstel bestaat de discriminatiewetgeving uit drie aparte wetten met elk hun eigen beschermde criteria. De wet van 30 juli 1981 heeft als beschermde criteria “nationaliteit, een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming”, de Discriminatiewet van 10 mei 2007 “leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische eigenschap, sociale afkomst” en tenslotte heeft de Genderwet van 10 mei 2007 als beschermde criteria “geslacht, zwangerschap, medisch begeleide voortplanting, bevalling, geven van borstvoeding, moederschap, gezinsverantwoordelijkheden, genderidentiteit, genderexpressie, seksekenmerken en geslachtsverandering”.

Discriminatie is in de praktijk vaak een cumulatie of een combinatie van beschermde criteria. Hierover was er echter geen specifieke wetgeving. De gewijzigde discriminatiewetgeving voert daarom twee nieuwe begrippen in, namelijk cumulatieve en intersectionele discriminatie. Het begrip cumulatieve discriminatie wordt gedefinieerd als de “situatie die zich voordoet wanneer een persoon wordt gediscrimineerd naar aanleiding van een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die bij elkaar worden opgeteld, maar scheidbaar blijven”, terwijl intersectionele discriminatie bestaat uit “een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die op elkaar inwerken en onscheidbaar worden.”

Als voorbeeld van cumulatieve discriminatie wordt verwezen naar een werkgever die naar de VDAB het bericht stuurde met de melding dat “buitenlanders, mensen zonder ervaring, vrouwen met kleine kinderen” als ongeschikte kandidaten werden geacht. Als voorbeeld van intersectionele discriminatie wordt verwezen naar een hotel dat systematisch vrouwen met een Aziatisch voorkomen weigerde.

De drie discriminatiewetten voorzien voor discriminaties in het kader van arbeidsverhoudingen in een forfaitaire schadevergoeding van zes maanden loon. Dit was een forfaitaire vergoeding, die zowel van toepassing was bij discriminatie op basis van één beschermd criterium als wanneer er discriminatie op grond van meerdere beschermde criteria was.

Onder de gewijzigde wetgeving is nu voorzien dat bij cumulatieve of intersectionele discriminatie de rechtbank rekening kan houden met het feit dat er sprake is van discriminatie op grond van meerdere beschermde criteria, en daarom de forfaitaire schadevergoeding van zes maanden loon voor elk van de beschermde criteria kan cumuleren.

Indien er bijvoorbeeld sprake is van discriminatie op grond van zowel afkomst als gender, kan de Arbeidsrechtbank dus voortaan beslissen om een forfaitaire schadevergoeding van twaalf maanden loon toe te kennen. De nieuwe wetgeving voorziet wel geen criteria om te bepalen wanneer de forfaitaire schadevergoedingen juist gecumuleerd kunnen worden, zodat af te wachten valt hoe de rechtspraak zich op dit punt zal ontwikkelen.