Geldzorgen beïnvloeden de arbeidsprestaties in negatieve zin. Ze vormen een bron van stress, die verzuim veroorzaakt, de motivatie vermindert en tot cognitieve problemen zoals concentratieverlies leidt. Onderzoekers Nele Peeters en Bert Schreurs onderzoeken het financiële welzijn op het werk en ontwikkelen hr-initiatieven om geldzorgen te detecteren en aan te pakken. “Het is niet handig dat arbeiders hun loon in meer dan één schijf ontvangen.”
De groep werknemers met financiële zorgen neemt in omvang toe. De drempel naar hulpverlening blijft voorlopig te hoog. Bovendien is er nog te weinig kennismateriaal beschikbaar voor financiële educatie. Geldzorgen leiden tot negatieve effecten op het werk. Is er daarom een rol weggelegd voor de werkgever, hr en preventie?
Bert Schreurs, professor hrm aan de VUB: “We merken het fenomeen op van de werkende arme. Meer werknemers oefenen minstens twee jobs uit en kampen met financiële moeilijkheden. We stellen vast dat het een bron van stress is. Conceptueel leeft er verwarring tussen de objectieve en subjectieve feiten: de hoogte van het gezinsinkomen as such vertelt weinig over de financiële zorgen die mensen aanvoelen. Hun uitgavenpatroon kan bijvoorbeeld aanzienlijk zijn.”
Die zorgen brengen gezondheidsproblemen met zich mee: verminderde slaapkwaliteit, uitputting, verstoorde concentratie en aandacht. Dat beïnvloedt het werk: motivatieverlies, lagere productiviteit en slinkende prestaties.
Nele Peeters, onderzoeker bij Expertisecentrum Budget en Financieel Welzijn aan Thomas More, ijvert daarom om financieel welzijn een plek te geven in het bredere welzijnsbeleid van organisaties. Ze onderbouwt met enkele cijfers. “In Nederland leiden geldzorgen tot een verlies van 13.000 euro per jaar per voltijdse werknemer als gevolg van prestatieverlies. Werknemers zijn gemiddeld zeven tot tien dagen per jaar meer afwezig, het korte verzuim ligt hoger. De hr-afdeling heeft meer administratief werk, denk aan afhandeling van loonbeslag. Werkgevers kunnen die kosten vermijden door preventieve acties in het welzijnsbeleid in te bouwen. De werkvloer is een gerichte plaats om problemen te identificeren en aan te pakken.”
België is een land met een sterk uitgebouwde sociale zekerheid en kent een automatische loonindexering. Volstaan die mechanismen niet? Bert Schreurs: “Het gaat over meer dan louter het netto-inkomen verhogen. Werknemers moeten soms uitgaven doen die zijn gelinkt aan zorgnoden of personenmobiliteit. De cognitieve capaciteit van mensen met geldzorgen staat bovendien onder druk. Het is een uitdaging om nieuwe informatie, zoals financiële educatie, volledig te absorberen en zelfregulerend toe te passen. Tegelijk bevinden bedrijven zich in een kostenefficiënte logica.”
Welke personen bevinden zich in een kwetsbare positie? Zijn er sectoren waar er meer risico is op armoede bij werknemers? Daarover lopen nog studies. Nele Peeters: “Sommige sectoren betalen gemiddeld lagere salarissen, maar het risico op armoede hangt ook af van de noden in iemands leven. Jongeren met een lager salaris betalen vaker hogere huisvestigingskosten. Ik stel vast dat het niet handig is dat arbeiders hun loon in meer dan één schijf ontvangen, terwijl bepaalde uitgaven op één moment van de bankrekening verdwijnen. Mensen zonder financiële buffers gebruiken vakantiegeld vaker voor andere uitgaven zodat het snel is opgesoupeerd. Maar we mogen daarin niet te paternalistisch zijn.”
Volgens onderzoek geven twintig procent van de Belgische kmo’s aan dat ze personeel tewerkstellen met financiële problemen. Het probleem vormt volgens Bert Schreurs allicht nog een reële onderschatting. Kampen met financiële zorgen is een onderwerp in de taboesfeer. Wat zal de impact zijn van de Europese richtlijn op loontransparantie? Bert Schreurs: “Mensen zullen zich in die context explicieter met elkaar vergelijken. Dan speelt het attributieproces: waaraan schrijf je je geldzorgen toe? Als die het gevolg zijn van een oneerlijk loonbeleid ontstaat boosheid en een sterker negatief effect op werkprestaties en -motivatie. Zijn de geldzorgen een gevolg van het eigen gedrag? Dan ontstaat schaamte.”
De onderzoeksgroep rond Bert Scheurs en Nele Peeters ontwikkelde een meetinstrument. “Het is mijn droom om de meting structureel uit te voeren bij welzijnsbevragingen in organisaties. Met de resultaten kun je beleid uitwerken. Bedrijven hebben de kans om in het project in te stappen,” aldus Nele Peeters. Ze refereert naar een concrete bedrijfscasus bij een groot Limburgs voedingsbedrijf. Die onderneming biedt infosessies aan over financiën, buiten de werkuren, fysiek en online. Op het intranet bevindt zich materiaal. Leidinggevenden volgden een training zodat ze capteren welke signalen wijzen op geldzorgen en hoe ze hierover het gesprek met werknemers kunnen aangaan. Er loopt ook een traject rond budgetcoaching waarbij medewerkers individueel advies ontvangen. “Het is een totaalpakket, waarbij directie, hr, preventie en de medewerkers meestappen in het verhaal. Net zoals de oplossing van financiële zorgen een gedeelde verantwoordelijkheid is voor overheid, werkgever en individuele personen.”
Om de opgedane kennis en het ontwikkelde aanbod over financieel welzijn op de werkvloer breder te verspreiden, organiseert de onderzoeksgroep op donderdag 20 juni een gratis slotevent in Lier voor alle geïnteresseerden.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
