Betrek leerkrachten bij besluitvorming om administratie te verlichten en stress te verminderen

In België meldt maar liefst 70% van de leerkrachten dat ze overmatige stress ervaren in het onderwijs. Administratieve taken zijn de voornaamste oorzaak. Uit wereldwijd onderzoek blijkt dat ons land op de vierde plaats staat. Overmatige werkstress kan leiden tot burn-out. Het beïnvloedt niet alleen de motivatie en vaardigheden van leerkrachten, maar schaadt ook de onderwijskwaliteit.

Alle bureaucratische of administratieve taken schrappen uit het dagelijkse werk van leerkrachten: dat is een utopie. Sterker nog: de onderzoekers zien trends die mogelijk juist méér administratieve taken met zich meebrengen. Bijvoorbeeld de neiging tot meer transparantie en verantwoording over de kwaliteit van onderwijs, de ontwikkelingen rondom online leersystemen en hybride lesgeven.

Het wereldwijde onderzoek bevat gegevens van 113.210 leerkrachten in 46 landen. De onderzoekers bestudeerden de organisationele factoren die leerkrachten helpen om beter om te gaan met dagelijkse administratieve lasten. Belangrijke voorwaarde: deze factoren moesten binnen bereik van de directe manager liggen – in het onderwijs vaak de schooldirecteur – zodat élke school hiermee aan de slag kan. Het Job Demands-Resources modelbracht de factoren in kaart. Wat blijkt? Leerkrachten actief betrekken bij besluitvorming vermindert de stressniveaus significant.

Drie verklaringen:

1. Informatiestromen vergroten

Een gedecentraliseerde besluitvorming bevordert informatiestromen binnen de organisatie, waardoor leerkrachten het doel van administratieve taken begrijpen. Dit bewustzijn verbindt het gedeelde doel met taken en maakt administratief werk zinvoller.

2. Eigenaarschap versterken

Meer participatiemogelijkheden vergroten het gevoel van eigenaarschap, waardoor leraren specifieke zorgen kunnen uiten. Dit stimuleert een gevoel van controle en autonomie. Dat zijn dempende effecten van administratieve lasten.

3. Cliëntenparticipatie bevorderen

Betrekken van 'cliënten' zoals leerlingen en ouders zorgt ervoor dat maatschappelijke relevantie centraal staat in organisatorische beslissingen. Zulke betrokkenheid vermindert gevoelens van betekenisloosheid en opent discussies over het 'waarom' van regels.

Bron: Maria Tiggelaar, doctoraal onderzoeker aan de Vakgroep Bestuurskunde en Publieke Management, UGent en professor Bert George (City University of Hong Kong, ex-UGent).