Privacyverklaring

Werknemers laten zich liever vervangen door robots dan door collega's

14 augustus 2019
Tekst
Jo Cobbaut

De meeste mensen vinden het idee dat werknemers in het algemeen vervangen worden door robots erger dan dat andere werknemers hen zouden verdringen. Tenzij het om hun eigen situatie gaat. Zelf worden ze liever wél vervangen door een robot dan door een collega.

Een en ander blijkt uit een studie van de Technische Universiteit van München (TUM) en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hoe reageren mensen op het vooruitzicht dat systemen werknemers zullen vervangen? Onderzoekers van beide universiteiten deden elf experimenten met tweeduizend personen uit meerdere Europese landen en uit Noord-Amerika.

Zelfwaarde speelt sterker tegenover collega's

De studie leert dus dat de meeste mensen liever verkiezen dat mensen vervangen worden door andere mensen, dan door systemen of machines. Het tegendeel is echter het geval als het om hun situatie zou gaan. Dan zou een meerderheid het minder erg vinden als ze zouden worden vervangen door een robot, een software, een systeem ... dan door een andere mens.

Niettemin zien diezelfde mensen machines op langere termijn als een groter gevaar voor hun job. Dezelfde effecten zagen onderzoekers ook bij mensen die recent hun job verloren.

De onderzoekers verklaren de paradox door te stellen dat mensen zich minder vergelijken met machines dan met andere mensen. Dus wordt hun eigenwaardegevoel minder geknakt als robots of software hen zouden vervangen.

Dat effect zag men al in scenario's waarin de testpersonen ervan uit gingen dat ze vervangen zouden worden door collega's die artificiële intelligentie konden gebruiken.

Minder weerstand van vakbonden?

"Ook werkloosheid veroorzaakt door technologie beoordelen mensen in een sociale context", zo zegt onderzoeker Christoph Fuchs van TUM School of Management. "Het is belangrijk deze psychologische effecten te begrijpen om de massale veranderingen in de wereld van werk zodanig te kunnen organiseren, dat ze weinig maatschappelijke schade veroorzaken."

Die inzichten kunnen helpen om programma's voor werklozen te optimaliseren. Voor de werkloze die zijn job verloor aan een machine, is wellicht minder aandacht nodig voor het versterken van het zelfbewustzijn, bedenkt Fuchs. "Dan is het belangrijker om in te zetten op nieuwe competenties die hem de schrik besparen om op lange termijn plaats te moeten maken voor robots."

Fuchs vermoedt ook dat werknemersvertegenwoordigers zich wellicht minder zouden verzetten tegen jobverlies veroorzaakt door robots, dan door jobverlies omwille van andere redenen, zoals outsourcing of andere werknemers.

De studie

Granulo, Armin, Fuchs, Christoph, Puntoni, Stefano: Psychological reactions to human versus robotic job replacement, Nature Human Behaviour 2019. DOI: 10.1038/s41562-019-0670-y

Bron: Technische Universität München