‘Wat God verbonden heeft, zal het werk niet scheiden/schaden’

Ik zal meteen eerlijk zijn. De quote bij deze column is bewust misleidend. Na het lezen van tientallen memes over mentale balans, wou ik immers zelf eens een meme maken. Ik kreeg heel intens het gevoel dat mijn opdracht makkelijker zou zijn als ik de meme in het voordeel van de gezinssfeer zou laten uitvallen. Alsof een duiveltje op mijn schouders me toefluisterde om neer te schrijven: ‘wat God verbonden heeft, zal het werk niet scheiden’. Terwijl ik me steeds vaker afvraag of ik niet beter ‘zal het werk niet schaden’ zou schrijven.

De balans tussen werk en gezin blijft de media beroeren. Met zo’n hoge aantallen langdurig zieken omwille van mentale aandoeningen kunnen we ook niet anders dan ons afvragen of we niet radicaler moeten zijn ten opzichte van werk dat zo intens is, dat het privélevens breekt. Het is aangetoond dat sommige mensen slecht schakelen tussen werk en privé en gewoon aan werk zitten te denken, terwijl ze met hun kinderen spelen. Ze lijken wel gekidnapt van hun werk.

Het is ook aangetoond hoe residuele stress van het werk ’s avonds wordt afgereageerd op dierbaren in de privésfeer, die volstrekt niets met de oorzaken van die stress te maken hebben. Oneerlijker kan het amper zijn en het breekt finaal relaties.

En zelfs als het niet aan de residuele stress ligt, dan wijst onderzoek wel op slaaptekort door werkgerelateerd piekergedrag dat onze draagkracht vermindert en voor vermoeidheid zorgt, zodat we ons privéleven amper nog écht ervaren. Zelfs God lijkt naar een chemisch anker te moeten grijpen om de liefdesbanden onder die omstandigheden aan elkaar te houden.

Maar we moeten ook een andere kijk op de zaak durven benoemen. Bij veel leidinggevenden die ik dezer dagen spreek, heerst een gevoel van onmacht op hoe de privésfeer weegt op de werkprestaties van hun ondergeschikten. Ze vertellen over personeel dat amper productief is, omdat hun gedachten voortdurend afdrijven naar wat hun partner gisterenavond in de zetel zei, naar welk rusthuis de zorgbehoevende ouder het best zou gaan, of wat de puberende zoon dit weekend allemaal heeft uitgekraamd omdat hij niet naar de nieuwe Zillion-film mocht met zijn losbandige vrienden.

Het voltijdse loon dat wordt uitbetaald dekt nog maar 30 procent van de verwachte prestaties en toch voelt het voor veel leidinggevenden moeilijk om de privéproblemen aan te kaarten. Ze belanden dan snel in vage termen (”Het moet beter, Bob”) zonder echt iets te benoemen, of ze proberen het probleem door te schuiven (”Misschien moet je eens naar een coach of een psycholoog, Bob”). Ze doen het zo omdat de knelpunten niet in het werk liggen, waardoor de traditionele aanpak (doel duidelijk stellen, stappenplan met quick wins maken) tekort schiet en je al snel als een fucker overkomt als je nog maar suggereert dat veel problemen zouden verdwijnen als je ondergeschikte van haar man zou scheiden, of haar kinderen bij pleegzorg zou presenteren. Terwijl die leidinggevenden zichzelf later alsnog een fucker zullen vinden als de negatieve evaluaties op het werk (die alleen de ondergeschikte niet zag aankomen) bovenop de privéproblemen komen en de ondergeschikte helemaal onderuit halen.

Ook in 2022 moet het ok zijn dat werk werk is. Dat werk ruimte biedt voor escapisme van de privécontext. In een Facebookfilmpje over helicopters zei iemand dat helicopters inherent instabiele toestellen zijn, die vanaf het ogenblik dat je ze aanzet, proberen om je dood te laten gaan. Volgens die man zit je tijdens je vlucht niet te denken aan wat je straks nog gaat doen, maar ben je honderd procent geconcentreerd op overleven. Ik vind die metafoor zo slecht nog niet. Ook op het werk mogen we aandachtig zijn voor mentaal gevaar. Een te sterk geloof in psychologische veiligheid maakt ons misschien soms te naïef en daarom onterecht broos voor een onverwachte mentale klap. Ik stel niet voor om te denken dat werk ons ten alle tijde probeert te doden, maar behoedzaamheid voor imperfectie kan een vorm van mentale bescherming zijn. Waar het mij vooral om gaat, is dat we een moeilijke privécontext moeten kunnen uitschakelen tijdens het werk, zodat we kunnen focussen en onze nood aan competentie blijven bevredigen. De energie die we daaruit halen, kan onze batterijen herladen om de privécontext beter aan te pakken en het succes dat we beroepsmatig behalen, kan ook stabiliteit bieden, waarbij niet alles in het leven aan een zijden draadje lijkt te hangen.

Wat God verbonden heeft, zal de mens niet scheiden/schaden. Schrappen wat past.

Over deze gastauteur

In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: De wederzijdse invloed van werk en privé.

Ralf Caers is professor HRM aan de KULeuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Université Saint Louis en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.