Privacyverklaring

Waarom digitale gesprekken frustrerend zijn

14 september 2020
Tekst
Patrick Verhoest

Digitale gesprekken zijn uitputtend. Ze ontmenselijken een gesprek en kunnen zelfs leiden tot depressieve ervaringen. Paradoxaal genoeg is videovergaderen, waarbij je elkaar ziet, soms nog erger dan een gewoon telefonisch contact.

We ondervinden allemaal dat digitale en videogesprekken best vermoeiend zijn. Mattias Desmet weet hoe dat komt en de Professor Klinische Psychologie aan de Universiteit Gent heeft hij daar ook een verklaring voor.

Oerverlangen

“Digitale gesprekken frustreren ons in een soort van oer-verlangen van versmelting en direct contact met de ander, in het bijzonder op het vlak van het spreken met die ander. Vanuit de ontwikkelingspsychologie kan je zeggen dat de mens in de eerste maanden na zijn geboorte reeds in een zeer direct symbiotisch contact staat met de wereld rondom hem. Dat gaat in het bijzonder om de moederfiguur, maar eigenlijk is het ruimer en betreft het de ganse omgeving.”

Voorbeeld

Professor Desmet geeft het voorbeeld van het jonge kind. Dat haalt uit persoonlijk contact een buitengewoon plezier. “Je ziet dat op de meest concrete manier als een kind het gelaat van de moeder nabootst en daar reacties op terugkrijgt. Dan gebeurt een soort uitwisseling, waarbij het kind opleeft. Als dat lukt en er een soort van interactie ontstaat, beleeft het kind daar plezier aan.” Dat zet zich door in de latere, subtiele taaluitwisseling en we onderschatten dat allemaal. Ik ben daar na jaren achter gekomen, door 15 jaar psychotherapie-onderzoek. Ik onderzoek heel gedetailleerd hoe gesprekken tussen een therapeut en zijn cliënten in elkaar zitten. Ik heb vaak verbluft gestaan van de subtiliteit van gesprekken. Besef bijvoorbeeld dat de snelheid waarmee mensen in een gesprek op elkaar reageren, vijf keer hoger ligt dan de reactie die mensen op elkaar hebben in het verkeer. In het verkeer reageert men op ongeveer 1 seconde, in een gesprek op 0,2 seconden. Zo snel nemen mensen van elkaar over in gesprekken en zo diepgaand is de interactie, die mensen voldoening geeft. Ik vergelijk het ook wel eens met dansen, waar mensen elkaar fysiek aanvoelen en een directe verbondenheid hebben.”

Gebrek aan doorleefdheid

Al het voorgaande valt weg bij digitale gesprekken, weet Mattias Desmet: “Ik heb zelf maanden via videoconference gewerkt en veel mensen meldden dat ze het op de duur beu waren. De afspraken die je maakt en de gesprekken die je hebt, ontbreken aan doorleefdheid, diepte en verbinding. Je kan er moeilijk de vinger op leggen, maar het ligt aan het ontbreken van het fysieke. Je ziet elkaar maar gedeeltelijk, het perspectief is anders, de subtiliteiten van de stem en de snelheid van de reactie worden vervormd. Je voelt dat duidelijk aan. Ook stiltes zijn helemaal anders. In een gewoon gesprek is een stilte vaak een sacraal moment. In een digitaal gesprek is elke stilte beladen met een regelmatig bijna angstige spanning. Je mag dus zeker niet in de verleiding komen te denken dat er geen verschil is. De ziel van een gewoon gesprek verdwijnt bij een digitaal gesprek. Raar genoeg is dat verschijnsel erger als je elkaar ziet. In dat opzicht is een telefonisch gesprek dan nog veel beter.”