In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Stroom in het cafetariaplan.
Volgens De Tijd mogen we binnenkort onze stroomfactuur inbrengen in ons cafetariaplan. U weet wel, die reeks van beloningen die u zelf mag kiezen om uw ideale mix te bekomen en die uw bonusviering toch een beetje op Het Rad Van Fortuin doet lijken.
Wie vanuit de verwachtingstheorie van Vroom naar de werkvloer kijkt, ziet zeker de voordelen van een cafetariaplan. Er is immers valentie nodig om werknemers tot inspanning aan te zetten, of zoals mijn landbouwende bompa als wist: hoe lekkerder de wortel, hoe liever het beestje komt. Die valentie wordt in vaktermen heel vaak uitgelegd met het voorbeeld van de bedrijfswagen. De autoliefhebbers onder je werknemers zullen meer hun best doen als je hen een mooie auto belooft, terwijl de klimaat-adepten net minder gaan presteren om die bedrijfswagen te vermijden. Vanuit die optiek heb je dus een cafetariaplan nodig om iedereen goed te kunnen motiveren.
Maar de realiteit is dat de theorie van Vroom steeds vaker als een zoethoudertje wordt gebruikt. Waar het echt om gaat, is natuurlijk een fiscale optimalisatie voor de werknemer en de werkgever. Een bonus wordt eerst belast, maar het geld wordt wel degelijk op je rekening gestort. Wie een auto wil kopen, koopt een auto. Wie liever een boom knuffelt, koopt een boom. Geld is in essentie al het middel bij uitstek om te verwerven wat je wil. En als je gelooft dat ik je geld ga geven als je goed presteert, dan motiveer ik je eigenlijk net hetzelfde als in een cafetariaplan, alleen moet je het nog zelf gaan kopen. De echte meerwaarde van een cafetariaplan zit dus niet in het wegnemen van de benodigde shopping-tijd, maar in de fiscale optimalisatie die ervoor zorgt dat je meer overhoudt en dus nog meer kan krijgen als we de belastingen anders doen uitvallen.
De nieuwe regeling zet die solidariteitsvraag opnieuw centraal in het debat over de cafetariaplannen. Wordt er echt iemand meer gemotiveerd omdat hij zijn elektriciteitsfactuur via het werk mag betalen? Of vooral omdat die elektriciteitsfactuur dan lager is en er meer geld is voor wat anders? Als de cafetariaplanner bespaart, dan betaalt iemand anders de rekening. Gebeurt dat via belastingontwijking, dan betaalt de niet-ontwijker de winst van de ontwijker.
We kunnen filosofische discussies hebben over de kleine kost die u betaalt voor de extra motivatie van een werknemer in een bedrijf zeventig kilometer verderop dat spullen produceert die u nooit zal kopen, maar uw buurman misschien wel. We kunnen zelfs palaveren over de private jobs die worden gecreëerd om al die cafetariaplannen te beheren en de vele publieke jobs om ze te controleren. Ooit zien we misschien nog cafetariaplancoaches.
En heel misschien belanden we dan bij de echte problematiek. Een eenvoudige, transparante en vooral faire fiscaliteit.
Ralf Caers is professor HRM aan de KULeuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Universiteit Hasselt en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
