Privacyverklaring

Het kleiner geheel. De dark side van zingeving en bevlogenheid

20 januari 2021
Tekst
Ralf Caers

In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Mama versus juf.

Vorige week kreeg een mama maar liefst 15 maanden cel met uitstel voor het belagen van een kleuterjuf. De feiten dateren al van 2015, toen haar vierjarige zoontje met verwondingen aan zijn nek van school thuiskwam. Toen de mama vroeg wat er gebeurd was, vertelde de jongen dat de juf hem pijn had gedaan na een discussie over het klimrek.

Wie zelf kinderen heeft, kan zich inbeelden hoe hard dat moet zijn binnengekomen bij de mama. Ze denkt eerst nog voldoende helder na om de verklaring van haar zoontje te filmen, maar daarna nemen de emoties het over en trekt ze naar de school om verhaal te halen. Daar roept en tiert ze tegen de juf, terwijl andere juffen en kleuters toekijken. Ze plaatst berichten over de juf op Facebook en organiseert een protestactie voor de kleuterschool. Het thema is dan al opgesteven naar foltering met een touw rond de nek van de kleuter en de vele doodsbedreigingen van sympathisanten nopen tot politiebescherming voor de juf.

De rechtbank oordeelde dat de schuld van de juf niet bewezen kon worden, maar die van de mama wel. Deze uitspraak kan zeker een enorm onrechtvaardigheidsgevoel creëren bij de mama. Als ze haar zoontje nog steeds gelooft, dan moet het bijzonder moeilijk zijn om te aanvaarden dat zij veroordeeld wordt en de juf wordt vrijgesproken. De verwondingen van haar zoontje hebben zin gegeven aan haar acties, die ze met veel bevlogenheid is blijven opdrijven om het eerherstel te verkrijgen dat ze denkt te verdienen. Dat de school haar juf in bescherming nam, maakte de vijand vast nog groter. En hoe groter de zingeving en hoe groter de vijand, hoe harder de acties kunnen worden.

Maar stel nu dat er de juf er inderdaad niets mee te maken had. Dan is die bevlogenheid en zingeving gewoon excessief.

Bevlogenheid en zingeving worden vaak aangehaald alsof ze perfecte eigenschappen zijn, maar ze hebben zeker ook een dark side. Bevlogenheid en zingeving zijn immers pas onverdeeld positief als de gegeven zin wenselijk is voor jezelf én voor de organisatie. Jij gelooft bijvoorbeeld rotsvast dat er rekening moet worden gehouden met de gevoelens van het personeel en zet je daar dan ook bevlogen voor in. Het management vindt echter dat je je tijd beter aan je klanten had besteed en men rolt met de ogen als je weer maar eens je koffiepauzes als een verwezenlijking poneert. Je zou je dan ook wel eens erg onbegrepen kunnen voelen in deze organisatie, waar je zoveel voor hebt gedaan. En al zeker als koele kikker Kurt de promotie krijgt. Hetzelfde gebeurt als we met overgave iemand willen helpen die eigenlijk niet geholpen wil worden. Het is dus zeker geen wonder dat bevlogenheid wel eens met burn-out correleert.

Net zoals de mama moeten wij ons voortdurend afvragen hoe onze inspanningen overkomen bij anderen als we de (voor hen) foute zingeving zouden hebben gegeven. Het behoudt ons perspectief en vermijdt dat we erg goed worden in het verkeerde doen. En als we toch volharden, dan moeten we het ook aan onszelf durven toegeven dat we het niet doen omwille van de ander, maar omdat we ons er zelf beter door voelen.

Ralf Caers is professor HRM aan de KULeuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Universiteit Hasselt en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.