Geleerde lessen ook na corona toepassen

Door de coronacrisis moeten de gewone hr-activiteiten, zoals selectie en vorming, bij zorggroep Emmaüs even wachten. “Maar het zijn boeiende tijden”, zegt hr-coördinator Ilse Janssens. “We hopen dat de geleerde lessen in solidariteit, flexibiliteit en creativiteit ook in het postcoronatijdperk blijven hangen.”

Dat de voorbije weken voor de zorgsector hectisch waren, is een understatement. In de ziekenhuizen was het alle hens aan dek om zich voor te bereiden. Snel volgden ook de andere sectoren: woonzorg voor ouderen, zorg voor personen met een beperking, jeugdhulp en geestelijke gezondheidszorg. “Vanuit hr was het belangrijk om de medewerkers een houvast te bieden”, legt Ilse Janssens, hr-coördinator bij zorggroep Emmaüs uit. “Voor de meesten was het coronavirus iets onbekends. We hebben vanaf het begin beklemtoond dat we hier samen doorgaan.”

Al snel kwam een golf van hulp en informatie op gang. “Investeren in een breed en divers netwerk werpt zijn vruchten af. Supermarkten stelden voor om boodschappen te doen voor medewerkers in de zorg, de stad Mechelen gaf voorrangspassen voor onze medewerkers bij apothekers en warenhuizen en restaurants wilden afhaalmaaltijden bezorgen. We lanceerden zelf een corona-infobank, om de kennis en de expertise met elkaar te delen. Zo blijven de medewerkers het bos door de bomen zien.”

Ondersteuning en verbondenheid
Intussen is de adrenalinepiek geluwd. Alles is voorbereid. “We zijn nu meer goede praktijken aan het leren, ook in hr”, zegt Ilse Janssens. “De focus verschuift enerzijds naar psychosociale ondersteuning. De veerkracht van de medewerkers komt onder druk te staan, omdat ze in moeilijke omstandigheden werken. Maar het is niet zo dat de medewerkers tegen een depressie aanleunen. Als je voor de coronacrisis investeerde in goede teams, open communicatie en een klimaat waar je je kwetsbaarheid en gevoelens kan uiten, dan kunnen medewerkers veel aan. Niet iedereen heeft een hulplijn nodig, maar als dat wel zo is, dan zijn psychologen beschikbaar.” Anderzijds gaat de aandacht ook naar verbondenheid. Heel wat medewerkers in een ondersteunende functie, zoals boekhouding en personeelsdienst, zijn met hun job bezig, maar thuis. “We lanceerden bijvoorbeeld nieuwsbrieven om de medewerkers thuis en de collega’s in de frontlinie te verbinden.”

Verbindingsofficier
Zelf gaat Ilse Janssens twee keer per week naar een van de woon-zorghuizen. Ze heeft geen contact met de bewoners, maar registreert de medewerkers aan het onthaal. “Ik meet de temperatuur, letterlijk en figuurlijk. Intussen doe ik een babbeltje bij het begin en het einde van hun werkdag. Op dat moment hoor ik snel wat bij de medewerkers speelt en koppel ik dit terug naar experten binnen en buiten Emmaüs die met deze vragen aan de slag kunnen. Ik heb altijd gehoord dat ik een verbindingsofficier ben, maar dat ben ik nu echt. Dat geeft veel energie.”

Voor hr zijn het boeiende tijden. Een goede fond is heel belangrijk, meent Ilse Janssens. “Als je nu geen organisatiecultuur hebt met goede afspraken, vertrouwen, een sterk leiderschap en collegialiteit, dan ga je daar onderdoor. Daar pluk je de vruchten van in moeilijkere tijden.” Ze ziet heel wat medewerkers die vanuit hun eigen expertise hun steentje bijdragen en hun functiebeschrijving overstijgen. “Door de coronacrisis hebben we al veel lessen geleerd: kortere beslissingslijnen, meer samenwerking, medewerkers nog meer op talent inzetten en meer vertrouwen geven. We hebben ook een digitale quantumsprong gemaakt. Thuiswerk lukt voor meer functies dan vroeger het geval was. Ook de skype-vergaderingen zijn efficiënter. We moeten ons afvragen of we voor een vergadering nog een uur moeten rijden, als het ook op deze manier kan. Daarnaast zie ik veel uitwisseling van expertise tussen bijvoorbeeld ziekenhuizen en woon-zorghuizen. Hopelijk behouden we deze spirit van solidariteit, flexibiliteit en creativiteit ook na de coronacrisis en valt deze niet weg wanneer het terug business as usual is. Ik maak een lijstje van de geleerde lessen, zodat we die niet vergeten.”

Voldoende personeel
Bij zorggroep Emmaüs hebben ze voorlopig weinig moeite om geschikt personeel te vinden. De vzw telt meer dan 7.000 medewerkers in de provincie Antwerpen en groepeert ziekenhuizen, woonzorg voor ouderen, geestelijke gezondheidszorg, ondersteuning voor mensen met een beperking, jeugdhulp en kinderopvang. “Er is heel wat overloop. Medewerkers van dagverzorgingscentra in woonzorgcentra en gehandicaptenzorg die nu gesloten zijn of van afdelingen in ziekenhuizen waar het nu minder druk is, springen bij. Voorlopig hebben we amper een beroep moeten doen op vrijwilligers omdat de medewerkers aan boord blijven en goed ondersteund worden. De ziekteverzuimcijfers zijn niet anders dan vorig jaar in maart. Dankzij interne verschuivingen kunnen we veel oplossen.”

En hoewel de klassieke vormingen stilliggen, wordt er op een andere manier veel geleerd. “Collega’s delen hun expertise met medewerkers die minder ervaring hebben in een bepaald domein. Ze prikkelen anderen om uit hun eigen functiebeschrijving te komen. Dat is vernieuwend. Ook tutorials van hogescholen en universiteiten overmondmaskers, handhygiëne en andere aspecten van covid-19 worden gretig bekeken en gedeeld.”

Aantrekkelijkheid beroep
Door de coronacrisis krijgt de zorgsector letterlijk en figuurlijk een gezicht in de media. Ilse Janssens heeft er soms moeite mee wanneer mensen het hebben over de onderwaardering van het beroep. “Ik probeer niet mee te gaan in die framing. Ik belicht altijd de kracht, de diversiteit en de schoonheid van de job op een positieve manier. Op beleidsvlak hoop ik wel dat zorg en welzijn van toekomstige besparingsrondes gespaard blijven. Dit is een opportuniteit om te kijken waar bijkomende investering noodzakelijk is en waar mooie samenwerkingsverbanden mogelijk zijn.”

Ze denkt wel dat de crisis een positief effect zal hebben op de aantrekkelijkheid van het beroep in zorg en welzijn. “Vooral voor jonge mensen zal dit het geval zijn. Veel mensen ondervinden aan den lijve wat de job inhoudt als die wegvalt. Je mist het op het moment dat het er niet meer is. Dan komen die evidenties stevig binnen.” Ook voor werknemers uit andere sectoren die een carrièreswitch overwegen, kan de crisis een duw in de rug geven. “Ze vragen zich af wat ze hier doen terwijl andere mensen verzuipen. Wat houdt me tegen om zo’n loopbaan te overwegen? Ik hoop stiekem dat ze hun vizier verschuiven naar zorg en welzijn en er deel willen vanuit maken.”