Privacyverklaring

De leider is dood, leve de leider

3 januari 2022
Tekst
Jo Cobbaut

Berichten over de dood van de leider blijken altijd weer schromelijk overdreven. Toch wordt hij/zij nog regelmatig doodverklaard door organisaties op zoek naar verregaande autonomie en een participatieve manier van werken. Ook dit magazine kan het weer niet laten. Het voorbeeld van Thijs Claes, de ceo van drukkerij Daddy Kate (pun intended), is te verleidelijk.

Zijn grote inspirator is Ricardo Semmler, die nog altijd het participatieve samenwerkingsmodel verkondigt, zij het heden ten dage vanuit een rol als spreker en consultant. “Toen ik zijn boek las, had ik een aha-erlebnis”, zegt Thijs Claes (Medewerkers beslissen mee over investeringen en hr). “Semler behoort eveneens tot de tweede generatie en heeft het bedrijf van zijn vader grondig hervormd. Hij deed wat ik onbewust dacht, maar niet goed onder woorden kon brengen. Zijn principes zijn gemakkelijk toe te passen, omdat je afstand neemt van bepaalde structuren, processen en flows die toch niet tot efficiëntie leiden. De grote stap daarin is transparantie. Als je over alles transparant bent, moet je veel processen niet meer in standhouden omdat iedereen op de hoogte is. Zo verlies je minder tijd aan politieke spelletjes, die veel energie van de organisatie vragen.”

Maar zelfs in dit soort organisaties is er iets paradoxaals aan de hand. Ook daar is er nog altijd iemand die het kader bewaakt, al is het niet langer de alleswetende, dirigerende figuur. De leider stelt zich kwetsbaar op, zo concludeert ook Charlotte Castelein van Bakker & Partners, aan onze rondetafel over leiderschap (Hoe sterk is de eenzame leidinggevende?). “Ik zie dat mature leiders hun medewerkers autonoom laten werken. In hun communicatie durven ze hun kwetsbaarheid te tonen.” Zelf vraagt Charlotte aan haar teamleden wat haar zwakke punten zijn en welke tips ze voor haar hebben als leidinggevende. Ook DELA heeft zijn analyse klaar, zo vertelt Sophie Geerinck: “De leider van morgen is een soort yogi, die zijn collega’s leert uit de rush te stappen en hen goede gewoontes aanleert.”

Dat is dus de richting die een aantal interessante organisaties uitwillen met hun leiderschap. Maar een algemeen verspreide praktijk is dat niet, zo blijkt uit onderzoek (Leven en loopbaan na tien jaar Leerstoel Next Generation Work). Werkgevers zijn er zich steeds meer van bewust dat werknemersparticipatie in discussies en beslissingen op de werkvloer het engagement verhogen. Maar Belgen zijn klassiek zwijgers en de pandemie heeft dat zwijgen blijkbaar nog verdiept. De relatie met de leidinggevenden ging erop achteruit en verslechterde het algemeen sociaal klimaat. Prof. dr. Peggy De Prins van AMS signaleert dat zowel vrouwen als jongeren risicogroepen zijn voor exclusie: “Frappant is dat vrouwen en jongeren vaker zwijgen vanuit onzekerheid in plaats van bijvoorbeeld cynisme of apathie. Uitspraken als ‘Ik zwijg omdat ik als vrouw niet serieus word genomen in een overwegende mannenwereld’ of ‘Ik zwijg omdat ik soms het gevoel heb niet serieus genomen te worden door mijn jonge leeftijd’ kwamen vaak terug tijdens ons onderzoek.”

Ook dat is weer een aandachtspunt voor de nieuwe leider. Die is dan wel geen alleskunner of allesweter, maar hij/zij wordt niet bepaald overbodig.