Privacyverklaring

Californische wet restrictiever voor gig-werk, maar verre van een genadeklap

8 oktober 2019
Tekst
Jo Cobbaut

Op 1 januari wordt een Californische wet van kracht die het gebruik van freelancers ter vervanging van werknemers een stuk inperkt. Een tijdbom onder de platformeconomie? Zover zijn we nog lang niet, relativeert arbeidsmarktanalist Denis Pennel.

Het is niet de eerste uitspraak van een rechtbank die het statuut van freelancers in vraag stelt. Anderzijds, Californië genereert niet alleen een van de grootste economieën ter wereld in bnp-termen, het is ook de Amerikaanse staat met Silicon Valley en de thuisbasis van heel wat platformbedrijven.

Strikter

De nieuwe wet, Assembly Bill 5, stelt opnieuw striktere voorwaarden voor het inzetten van zelfstandigen in plaats van loontrekkenden. Dat zou de zelfstandigen in aanmerking doen komen voor zaken als een minimumloon, een gezondheidsverzekering of het recht om zich te verenigen. De wet zou al snel slaan op ruim een miljoen personen. De gouverneur van Californië heeft al zijn steun toegezegd.

De wet is een initiatief van senator Maria Elena Durazo (Democraten) en werd goedgekeurd door een Democratische meerderheid, de Republikeinen stemden tegen. Uber en Lyft willen hun chauffeurs zelfstandig houden en maken zich sterk dat ze de striktere voorwaarden kunnen respecteren.

Wie is wie

Denis Pennel, arbeidsmarktanalist en auteur van boeken over 'The Future of Work', ziet in de wet geen grote doorbraak ten nadele van platformbedrijven die werken met zelfstandigen. De Californische economie is een belangrijke, maar deze staat is traditioneel een stuk progressiever dan andere Amerikaanse staten. Pennel ziet de andere staten zeker niet snel volgen.

Bovendien zal de wet, die op 1 januari van kracht wordt, niet automatisch alle gigworkers herklassificeren als voltijdse werknemers. "Wat de wet wel doet, is beter definiëren wie werknemer is en wie zelfstandige is. Bovendien is dit een wet binnen het Angelsaksische common law systeem", aldus Pennel.

Dat stelsel gaat uit van concrete gevallen zoals men die vindt in gepubliceerde juridische uitspraken. Een burgerlijk rechtssysteem gaat uit van gecodificeerde wetten.

Dat betekent dat er op basis hiervan rechtszaken kunnen komen. Die uitspraken gelden dan voor die specifieke gevallen en worden niet veralgemeend. Er waren ook in Groot-Brittannië al uitspraken over Uber-chauffeurs en die waren in het voordeel van de chauffeurs. Maar dat maakt niet al die chauffeurs tot voltijdse werknemers in het Verenigd Koninkrijk. Wat je volgens Pennel wel kan krijgen in Californië, is" een action class. Een groep van mensen kan zich verenigen achter een eis en vragen om een meer algemene beslissing van het gerecht. Maar zelfs dat zal niet alle gigworkers tot werknemers maken."

Eerst beter analyseren

Wereldwijd zijn er ondertussen uitspraken die een beetje alle richtingen uitgaan, dus de situatie vandaag is onduidelijk. In landen als Frankrijk bijvoorbeeld zien we een zekere voorzichtigheid en terughoudendheid. Men wil de trend beter analyseren voor men overgaat tot nieuwe regulering.

Eén van de vragen daar is of er nood is aan een derde statuut tussen werknemer en zelfstandige. Landen als Italië, Spanje, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben al een derde statuut. Is dat de oplossing? "Ik weet het niet zeker", zegt Pennel. "We zien vandaag een vage lijn tussen twee statuten, maar daar zien we nu een vage lijn tussen drie statuten."

Sociale bescherming

Deze problematiek moet niet alleen bekeken worden vanuit het perspectief van arbeidswetgeving, maar ook dat van de sociale bescherming. Hebben werkers toegang tot essentiële sociale bescherming? "Misschien moeten we ons niet te veel blindstaren op het type contract als op de mate van toegang tot sociale bescherming", meent Pennel. "Goed om mee te nemen is ook het gegeven dat veel gigworkers dat werk doen naast een andere baan. Dikwijls hebben ze op die manier al een stuk sociale bescherming. Het kan dus nuttig zijn om te bekijken in welke mate het gigwerk hun bescherming nog moet of kan verbeteren. Uit een zeer goed onderzoek van het Europees Parlement in 2018 bleek dat zelfstandigen dikwijls al een stuk bescherming hebben, al verschillen de situaties sterk van land tot land. Om de sociale zekerheidssystemen betaalbaar te houden, denk ik dat men meer zal moeten putten uit belastinginkomsten dan uit sociale bijdragen."